UCHWAŁA Nr VIIIk/LII/680/2024 RADY MIASTA WEJHEROWA z dnia 25 stycznia 2024 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Wspierania Rodziny na lata 2024-2026

Uchwała Nr VIIIk/LII/680/2024
Rady Miasta Wejherowa

z dnia 25 stycznia 2024 r.

w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Wspierania Rodziny na lata 2024-2026

Na podstawie art. 18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2023 poz. 40 z późn. zm.) oraz art. 176 pkt.1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. 2023r. poz. 1426 ze zm.)

Rada Miasta Wejherowa 
uchwala, co następuje:

§ 1. W celu realizacji działań na rzecz wpierania rodziny przyjmuje się ?Miejski Program Wpierania Rodziny na lata 2024-2026? w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Wejherowa.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega obwieszczeniu na tablicy ogłoszeń Urzędu Miejskiego w Wejherowie.

Załącznik do uchwały Nr VIIIk/LII/680/2024
Rady Miasta Wejherowa
z dnia 25 stycznia 2024 r.

Miejski Program Wspierania Rodziny na lata 2024-2026

Rozdział I

Wstęp

Rodzina to podstawowa komórka społeczna. Zapewnia ciągłość biologiczną społeczeństwa, przekazuje dziedzictwo kulturowe następnym pokoleniom oraz stanowi ona pierwsze naturalne i podstawowe środowisko wychowawcze, z którym styka się dziecko. Jest pierwszą instytucją wychowawczą, w której przebiega proces socjalizacji dzieci, kształtowania ich osobowości oraz przygotowania do przyszłych ról społecznych. Każda rodzina tworzy własną niepowtarzalną atmosferę życia. Dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje głównie stymulacji ze strony rodziny, miłości, zapewnienia poczucia bezpieczeństwa oraz zaspokojenia podstawowych potrzeb. Rodzina jako naturalne środowisko wychowawcze oddziałuje na osobowość każdego człowieka najsilniej i najdłużej, w sposób świadomy lub nieświadomy kształtuje jego wizję społeczeństwa, wyznawane wartości, sposób późniejszego funkcjonowania oraz umiejętności personalne.

Wychowawcze  oddziaływanie  rodziny  ma  istotny  wpływ  na  socjalizację  dzieci i młodzieży poprzez nieuświadomione przekazywanie wiedzy o otaczającym świecie wraz z wartościowaniem go i preferowaniem wzorów zachowań. Zdrowa rodzina wypełniając w sposób prawidłowy swoje funkcje zapewnia dzieciom poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości, dając im możliwość prawidłowego rozwoju i prawidłowego wypełniania ról społecznych w przyszłości.

W każdym samorządzie z rodzinami współpracują pracownicy instytucji i organizacji pomocowych zajmujących się wspieraniem prawidłowego ich funkcjonowania. Miejski Program Wspierania Rodziny jest wyrazem troski o dobro rodziny i u podłoża tego dokumentu leży przeświadczenie o celowości wpierania rodzin przeżywających różnego rodzaju trudności w opiece i wychowywaniu dzieci.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej usystematyzowała zadania gminy i powiatu w zakresie wspierania rodziny i organizacji pieczy zastępczej oraz wprowadziła obowiązek przygotowania przez samorządy trzyletnich programów wspierania rodziny, w który wpisuje się niniejszy dokument. Zgodnie z art. 176 pkt. 1 w/cyt. ustawy do zadań gminy należy opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny. Opracowany Miejski Program Wspierania Rodziny jest jednym z elementów realizacji postanowień ustawy. Program ma na celu zbudowanie spójnego systemu pomocy rodzinie angażującego zasoby miasta. W myśl wymienionej ustawy pomoc rodzinom polega w szczególności na:

a) analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie;

b) wzmocnieniu roli i funkcji rodziny;

c) rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny;

d) podniesienie świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny;

e) pomocy w integracji rodziny;

f) przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny;

g) dążeniu do reintegracji rodziny.

Prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny zagraża jednak szereg czynników, wśród których istotny wpływ mają tzw. zjawiska patologiczne. Ich oddziaływanie może uczynić daną rodzinę dysfunkcyjną. Rodzina dotknięta nimi, bez pomocy z zewnątrz, często nie potrafi sprostać swoim obowiązkom względem dzieci, rozwiązywać swoich problemów i wyjść z sytuacji kryzysowych.

Miejski Program Wspierania Rodziny lata 2024-2026 jest kontynuacją poprzedniego Programu (Program Wspierania Rodziny w na lata 2021 - 2023) oraz jest dokumentem, który scala podejmowane działania na rzecz rodziny. Prezentowany Program Wspierania Rodziny jest propozycją możliwych do zrealizowania zadań w zakresie opieki nad dziećmi oraz rodziną w mieście Wejherowo.

W ramach niniejszego dokumentu określono dalsze cele, a także przedstawiono działania uwzględniające obecne potrzeby rodzin zamieszkujących w mieście Wejherowo. Pamiętać należy, iż działania wpierające rodzinę powinny być prowadzone zgodnie z zasadą subsydiarności. Miejski Program Wspierania Rodziny jest propozycją zintegrowania działań realizowanych w zakresie opieki nad dziećmi i rodziną na terenie miasta Wejherowa.

Rozdział II

Podstawy prawne do realizacji programu

1.Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej.

2.Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

3.Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej.

4.Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw.

5.Ustawa  z dnia  26 października  1982r.  o wychowaniu  w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

6.Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

7.Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym.

8.Ustawa z dnia 25 lutego 1964r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

9.Ustawa z dnia 9 czerwca 2022r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.

10.Ustawa z dnia 4 listopada 2016r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin.

11.Ustawa z dnia 11 lutego 2016r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

12.Ustawa z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych.

13.Uchwała Nr VIIIk/XXIII/311/2020 Rady Miasta Wejherowo z dnia 15 grudnia 2020 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Wejherowie na lata
2021 ? 2027.

Rozdział III

Diagnoza społeczna

Na podstawie statystyk Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wejherowie dokonano analizy rodzin objętych pomocą społeczną w latach: 2020, 2021, 2022 co szczegółowo przedstawiają poniżej zestawienia w formie tabelarycznej.

Tabela 1. Liczba rodzin objętych pomocą

űródło: Opracowanie na podstawie danych sprawozdawczych MOPS Wejherowo

Jak pokazuje tabela liczba korzystających z pomocy społecznej rodzin od 2020 roku utrzymuje tendencję spadkową.  Jednakże sytuacja w rodzinach z dziećmi, które korzystają ze wsparcia Ośrodka Pomocy Społecznej jest różna. Największy przyrost rodzin z dziećmi odnotowano w 2021r., w stosunku do 2022 roku jest to różnica, aż 101 rodzin. W rodzinach niepełnych największą liczbę dzieci odnotowano natomiast w 2022r.

Liczba przyznawanych z roku na rok świadczeń rodzinnych dla rodzin z dziećmi również wykazuje tendencję spadkową. Tabela poniżej pokazuje jak ulegała zmianie liczba rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych w ostatnich trzech latach.

Tabela 2. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych

űródło: Opracowanie na podstawie danych sprawozdawczych MOPS Wejherowo

Spadek liczby świadczeniobiorców można upatrywać w utrzymującym się niskim kryterium dochodowym, przy jednoczesnym cyklicznym wzroście płacy minimalnej. Coraz mniej rodzin kwalifikuje się do świadczeń rodzinnych na dzieci.

Wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych od 2022 roku świadczenie wychowawcze 500+  na pewno przyczyniło się do zmniejszenia liczby rodzin z dziećmi, które do tej pory korzystały ze wsparcia w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej.

Zmniejszenie liczby  rodzin z dziećmi w Dziale Świadczeń Rodzinnych nie spowodowało wzrostu świadczeniobiorców Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej.  Nie oznacza to jednak zmniejszania się liczby jak i skali problemów, jakie dotykają rodziny.

Rodziny jak pokazują  statystyki borykają  się  z wieloma  problemami, z którymi coraz częściej same nie potrafią sobie poradzić. Szukając wsparcia coraz chętniej korzystają z oferty Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i to nie tylko w zakresie pomocy materialnej. Wsparcie rodzin przeżywających trudności w opiece i wychowywaniu dzieci przez asystenta rodziny jest jedną z ofert pozamaterialnych, którą proponuje MOPS już od kilku lat.

Kształtowanie się  liczby  rodzin  objętych  wsparciem  asystenta  rodziny  w ostatnich  latach i liczba dzieci w tych rodzinach obrazuje poniższa tabela.

Tabela 3. Liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny

űródło: Opracowanie na podstawie danych sprawozdawczych MOPS Wejherowo

O rozmiarze problemów opiekuńczo-wychowawczych w Wejherowie świadczy też rosnąca liczba dzieci z terenu miasta umieszczanych w pieczy zastępczej, zarówno rodzinnej jak i instytucjonalnej. Tabela poniżej przestawia liczbę umieszczonych dzieci w pieczy zastępczej w latach 2020-2022.

Tabela 4. Liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej

űródło: Opracowanie na podstawie danych sprawozdawczych MOPS Wejherowo

Liczby w tabeli pokazują, że skala zjawiska rośnie. Od 2020 roku wzrosła liczba umieszczanych poza rodziną dzieci. Pomimo, że większość trafiła do rodzinnej pieczy zastępczej nie zmienia to faktu, iż rodzice biologiczni nie mogli lub nie potrafili sprostać opiece i ich wychowaniu. Z analizy dokumentów Ośrodka Pomocy wynika, że najczęstszymi powodami umieszczania dzieci w pieczy zastępczej są zaniedbania wychowawcze i niezaspokojone podstawowe potrzeby dzieci. Rodzice nie potrafią lub nie chcą w porę korzystać z szerokiej oferty pomocowej, aby wzmocnić swoją wiedzę i umiejętności.

Rozdział IV

Zadania do realizacji

Dokonanie diagnozy społecznej na potrzeby niniejszego Programu pozwoliło na postawienie celu głównego, który ma polegać na przeciwdziałaniu dysfunkcjom i efektywnym wspieraniu rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Możliwe jest to do osiągnięcia poprzez kontynuację prowadzonych dotychczas działań oraz poprzez podejmowanie nowych inicjatyw społecznych ukierunkowanych na realizowanie wspólnej polityki instytucjonalnej na rzecz wzmacniania rodzin z miasta Wejherowa.

W lokalnym systemie działań w zakresie rozwiązywania problemów społecznych rodziny należy wziąć pod uwagę uczestnictwo różnych podmiotów i instytucji. Tak rozumiany program stanowić będzie pełne i kompleksowe ujęcie systemu opieki na dzieckiem i rodziną.

Zakłada się, że skuteczność działań w zakresie przeciwdziałania dysfunkcji rodziny będzie osiągana w szczególności poprzez wczesne podejmowanie działań profilaktycznych oraz pracę z dziećmi i ich rodzicami w środowisku rodzinnym, szkolnym i lokalnym.

Celem działań jest zapobieganie powstawaniu sytuacji mających niekorzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie rodziny, wsparcie jej w zakresie występujących niedomagań, zabezpieczenie potrzeb, wpływanie na poprawę trybu i jakości życia, pomoc we wzmocnieniu jej wydolności opiekuńczo-wychowawczej oraz interweniowanie w sytuacjach zagrożenia dobra dziecka.

Rozdział V

Adresaci programu

Adresaci Programu:

?Rodziny z dziećmi, w tym niewydolne wychowawczo, niezaradne życiowo, przeżywające trudności opiekuńczo-wychowawcze,

?Rodziny żyjące w ubóstwie, w tym dotknięte problemem przemocy, uzależnieniami, długotrwałą chorobą i niepełnosprawnością,

?Dzieci i młodzież zagrożona niedostosowaniem społecznym.

Program skierowany jest przede wszystkim do wszystkich rodzin wychowujących dzieci zamieszkujące w mieście Wejherowo,    w szczególności    tych    przeżywających    trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej oraz zagrożonych umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej. Program adresowany jest również do rodzin, którym Sąd ograniczył władzę rodzicielską, lub które zostały jej pozbawione, a także tych, których dzieci przebywają już w pieczy zastępczej. Jego realizacja polegać będzie na zasadach współdziałania w koalicji z partnerami środowiska lokalnego, tj. instytucje państwowe, samorządowe, służba zdrowia, organizacje pozarządowe oraz innymi podmiotami, które specjalizują się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny. Dzięki wspólnie podejmowanym działaniom dopracowane zostaną odpowiednie warunki i możliwości dla wszechstronnej i skutecznej pomocy rodzinie.

Rozdział VI

Cele i zadania

Miejskiego Programu Wspierania rodziny na lata 2024-2026

Cel główny:

Stworzenie spójnego i kompleksowego systemu wsparcia rodzin w Wejherowie, pozwalającego na zapewnienie dzieciom i młodzieży bezpiecznych warunków rozwoju i wychowania w środowisku rodzinnym na lata 2024-2026.

1.Wsparcie rodzin w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych wobec dzieci.

Cele szczegółowe:

1.Budowanie bezpieczeństwa socjalnego rodzin.

2.Zapewnienie bezpieczeństwa rodzinom - przeciwdziałanie marginalizacji, sytuacji kryzysowej oraz degradacji funkcji rodziny.

3.Budowanie systemu wsparcia interdyscyplinarnego dla rodzin.

Rozdział VII

Zasoby

Rolę zasobów w realizacji niniejszego Programu będą pełnić podmioty realizujące zadania w obszarze wspierania rodziny oraz inne partnerskie instytucje i organizacje wspomagające:

1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;

2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie;

3. Szkoły;

4. Placówki wsparcia dziennego;

5. Policja;

6. Ośrodek Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

7. Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej;

8. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

9. inne instytucje, które w procesie wspierania rodziny zostaną zaproszone do współpracy.

Rozdział VIII

Przewidywane efekty

1.Zachęcanie rodzin do wzięcia udziału w projektach oraz szkoleniach mających na celu zmotywowanie do podjęcia działań zmierzających do zmiany dotychczasowej sytuacji bytowej.

2.Zwiększenie zainteresowania klientów ofertą działań ukierunkowanych na nabycie

umiejętności psychospołecznych rodzin.

3.Zminimalizowanie negatywnych zachowań wśród dzieci i młodzieży.

4.Ograniczenie powstawania sytuacji kryzysowych i minimalizowanie już istniejących w rodzinach wymagających interwencji.

5.Zmniejszenie liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej.

6.Motywowanie członków rodzin do podejmowania działań na rzecz ograniczenia bądź niwelowania własnych dysfunkcji.

7.Edukacja rodzin zagrożonych dysfunkcją oraz wczesna interwencja w tych rodzinach.

8.Wspieranie rodzin w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, finansowych, bytowych.

9.Wspieranie rodzin we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do prawidłowego funkcjonowania poprzez pracę socjalną z rodziną oraz wsparcie asystenta rodziny.

10.Upowszechnianie informacji o instytucjach świadczących specjalistyczne poradnictwo.

11.Dążenie do reintegracji rodzin.

Rozdział IX

űródła finansowania

űródłem finansowania zadań ?Miejskiego Programu Wspierania Rodziny na lata 2024-2026? są środki finansowe z:

1. budżetu miasta;

2. budżetu państwa - Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej;

3. środków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

4. środków Unii Europejskiej;

5. środki ze źródeł prywatnych.